Facebook... 2000'li yılların başında bir Harvard Üniversitesi yurdunda doğup kısa sürede tüm dünyayı esir alan bir çılgınlık. Günümüz sosyal medyasının ilk ve en güçlü örneği. Dünyada yaklaşık 3 milyar Facebook kayıtlı kullanıcısı var. Neredeyse dünya nüfusunun yarısı... Çoğu fake hesap olsa da birçoğumuz için üçüncü parti uygulamalara giriş kaynağı hala Facebook. (Aslında sadece bu amaçla kullanan o kadar çok kullanıcı var ki!..)

Ancak trendler değişiyor. Facebook artık Z kuşağı için hiçbir anlam ifade etmezken yavaş yavaş Y kuşağındaki alanını da yitirdi. Belki X kuşağı için hala yeterli. Ama bu da Facebook için yeterli değil. Çünkü özellikle günümüzde bir ürün eğer teknoloji tabanlı ise en önemli özelliği hız olmalı. Akış hızlı tüketim alışkanlıklarına ayak uydurabilmeli; yoksa boom: Artık boomersınız!..

İşte Facebook da çoğu kullanıcı için artık bir boomer olsa gerek ki tarihi bir olay bu hafta gerçekleşecek. Facebook muhtemelen çeyrek sonuçlarında düşüş açıklayacak. Aynı Netflix gibi... Ne var ki Facebook için durum daha vahim. Zira Netflix, hem Facebook gibi tepede dans etmenin kırılganlığına sahip değil hem de birçok kozunu henüz oynamadı. Facebook için ise durum biraz daha karışık. Çünkü diğer sosyal medya rakiplerinin birçok özelliğini kendi platformuna dahil etse de bir türlü olmuyor. Kullanıcılarını geri çağıramıyor.

Amerika ve Rusya etkisi de var

Nisan ayında Meta, tarihinde ilk kez bir çeyrekte gelir düşüşü kaydedebileceğini söylemişti. Geçen yıla kadar Meta, itibar kargaşasının ortasında bile müthiş bir performans göstererek gelirini her çeyrekte en az %20 artırdı. Ancak bir dizi ekonomik ve rekabet sorunu baş gösterdiğinden, şirketin gelir artışı önemli ölçüde yavaşladı. Şimdi tamamen ortadan kalkabilir. Bu yıl hisse fiyatı %50'ye yakın azalan Facebook için yatırımcı arzusu azalıyor. Geçen yıl bu zamanlar 30 milyar $'a yakın gelir açıklayan firma, bu sene iyi niyetli tahminlerde 28 milyar $ bekliyordu ve gerçekleşti. 28.8 milyar $... Gelirler geçen yıla göre %1 azaldı. Yani Facebook büyümüyor!

Bu şirket büyük bir fırtınayla karşı karşıya ve bu bir süredir var. Bu, yakın tarihte gördüğümüz en kötü düşüşlerden biri olabilir.

Evercore yatırım şirketi uzmanı Mark Mahaney

• Reklam pazarını soğutan yükselen enflasyon 
• Uluslararası geliri azaltan güçlenen bir dolar 
• Akışlarda para kazanmanın yavaş olduğu yeni bir Meta içerik formatı
• Tam olarak bu formattan para kazanan TikTok rekabeti
• Meta'nın Rusya'daki işini kapatan Ukrayna savaşı
• Apple'ın, Meta'nın reklamlarını optimize etmesini zorlaştıran izleme önleyici hamleleri

TikTok'un reklam geliri artışı yıldan yıla üç haneli rakamlarda. Bu büyüme bir yerden geliyor olmalı.

Evercore yatırım şirketi uzmanı Mark Mahaney

Aslında yukarıdaki nedenlerin çoğu bütün sosyal medya araçları için geçerli. Ne var ki hiçbirindeki etkisi Facebook kadar yıkıcı değil. Çünkü Facebook özellikle pandemiye kadar adeta para basıyordu. Büyük başın derdi de çok oluyor. Azdan az, çoktan çok... Bu yüzden diğer firmalarda oluşması muhtemel tahribat, Facebook gibi kırıcı ve zirvedeki yerini sallayacak türden değil. Zaten hiçbiri zirvede değil. Facebook'un ise marka değeri olarak rekabeti Apple, Amazon ve Google ile.... Ancak yakında oradan düşebilir.

Facebook düşerken TikTok yükseliyor

Burada durup biraz TikTok incelemek gerek. Böylece Facebook açısından durumu daha iyi anlayabiliriz. Çin'den yükselen TikTok, hala büyüyor olmanın verdiği avantajı ve Z kuşağı üzerindeki önlenemez etkisini iyi kullanıyor. 2017'de kurulan henüz yeni bir şirket olmasına rağmen 2020 yılında en çok indirilen uygulama TikTok. Kullanıcılarını yarısından fazlası 24 yaşından küçük. %90'ından fazlası 35 yaşından... Şu an Twitter, Pinterest gibi platformları çoktan geride bıraktı. Whatsapp, Instagram gibi Facebook ürünleri, tek rakip. (Aslında ayrıca Çin merkezli WeChat de var.) Yani TikTok artık oyunun kurallarını değiştirdi. Özellikle challenge (meydan okuma) trendi ile... Kullanıcılar sadece izlemiyor. Meydan okumalara cevap verip oyuna katılmak istiyor. Bu oran TikTok'ta %35. Yani yükselen trend TikTok'ta hem uygulamanın kendisi aktif hem kullanıcı. Hem de yatırımın ekonomik değeri...

Diğer yandan sosyal medya araçlarından negatif ayrışan bir Facebook söz konusu. Çünkü Facebook artık hızlı tüketim alışkanlıklarına cevap verecek yeterlilikte değil. Devamlı olarak buna yönelik adımlar atsa da olmuyor. Rakiplerinin hangi özelliği varsa "almaya çalışan" (kimilerine göre ise "çalmaya alışan") Facebook, aynı tadı veremiyor. Zira kuruluş zamanındaki kodları aşmak kolay değil. Zuckerberg o günlerde birçok kırılmaya ve yok oluşa sebep olmuştu. Kim bilir; belki de şimdi aynı şey ile kendisi karşı karşıya... Üstelik bu sefer bu yükselen yıldızı parayla satın almak da pek olası değil. Çünkü arkasında Çin var! Doğu yükselirken Batı yerinde sayıyor. Üstelik bu sefer çok daha güçlü; çünkü trendler de yanında!