Sosyal medya araçlarının sizi gözetlediğini, bütün eğilimlerinizi bildiğini -hatta yönlendirdiğini- ve tüketici alışkanlıklarınızı tetiklediğini zaten biliyoruz. Bu algoritmaların tehlikesinden bahsetmiştim. Ancak anlaşılan o ki durum bildiğimizden de vahim. Geçen hafta Wall Street Journal, Facebook'un, onu kullanan insanlar için ne kadar zehirli olduğunu "içeriden gösteren" araştırma yayınladı. Şimdi ise kaynağın kendisi ortaya çıktı. Katıldığı şovda akıl almaz iddialar sunan Frances Haugen, tabiri caizse muhbir. On binlerce sayfalık dokümanı çaldı ve yakında Amerika mahkemelerine başvuracak. Facebook, delillerin geçerliliği üzerinden savunma yapacak. Ancak bu bizim meselemiz değil. Meselemiz Facebook'un acımasız algoritması.
Bir sürü sosyal ağ gördüm ve Facebook daha önce gördüğüm her şeyden çok daha kötüydü. Frances Haugen
Frances Haugen bir veri bilimcisi, bilgisayar mühendisliği öğrenim derecesi ve Harvard'da işletme alanında yüksek lisans derecesi var. Google ve Pinterest gibi şirketlerde çalıştı. 2019 yılında gelen teklifle Facebook'ta çalışmaya başladı. Ancak zamanla gördü ki giriş sebebi olan yanlış bilgiyi engellemek mümkün değil. Hatta yasak! Bu yüzden yaklaşık 5 ay önce Facebook'taki görevini bıraktı. Ne var ki yanına birazcık belge almış.
Halk için iyi olan ile Facebook için iyi olan arasında çıkar çatışması var. Facebook, daha fazla para kazanmak için kendi çıkarlarını optimize etmeyi seçti. Frances Haugen
Facebook gerçekten zehirli mi?
Gelelim bu belgelerden edindiğimiz çarpıcı sonuçlara.
Facebook'un geçmişte beğendiğiniz içerikleri seçmesinin sonuçlarından biri de şudur: etkileşim veya tepki alan içerik için optimizasyon... Çünkü kendi araştırması; nefret dolu, bölücü, kutuplaştırıcı içeriğin insanları öfkeye teşvik etmenin diğer duygulardan daha kolay olduğunu gösteriyor. Facebook, algoritmayı daha güvenli olacak şekilde değiştirirlerse, insanların sitede daha az zaman harcayacaklarını, daha az reklama tıklayacaklarını ve sonuçta daha az para kazanacaklarını fark etti. Frances Haugen
Facebook, reklamlardan daha fazla gelir elde etmek için insanlara kasıtlı olarak tahrik edici içerikleri gösteriyor. Böylece cevap verme hevesiyle yanıp tutuşuyor ve karşı fikirlerle sosyal münakaşaya girişiyoruz. Kendi hesabınızdan pay biçin. Basit bir siyasi içeriğin altına, yüzlerce yorum geliyor. Neredeyse tamamı hakaret içerikli. Böylece ne oluyor? Facebook'ta geçirdiğiniz süre artıyor. Reytingler yükseliyor ve bam! Facebook'un reklam gelirleri artıyor; daha çok para kazanıyor.
Facebook, toplumlarımızı parçalıyor ve dünya çapında etnik şiddete neden oluyor. Frances Haugen
Özellikle orta yaş grubunda ve düşük eğitim düzeyinde bu eğilim daha çok oluyor. Kullanıcı bilinci azaldıkça manipüle etmenin kolay olduğu bilinen bir gerçek. Zuckerberg de buna oynuyor.
Facebook siyasete müdahale ediyor mu?
Haugen'in iddiası şu: Facebook, yıllardır Amerika ve dünyanın birçok ülkesindeki seçimlere müdahale etti. Yalnızca son seçimlerde durumun ciddiyetini fark edip bütün güvenlik önlemlerini aldı ve nefret söylemlerini engelledi. Böylece Amerika'da, sağlıklı bir seçim oldu. Ancak seçim bitince, güvenlikten ziyade büyümeye öncelik vererek onları kapattılar veya ayarları eski haline döndürdüler.
Facebook'ta ve uygulamalar ailesinde nefret söylemi, bölücü siyasi konuşma ve yanlış bilgilerin dünyanın dört bir yanındaki toplumları etkilediğine dair çeşitli kaynaklardan elde ettiğimiz kanıtlarımız var. Frances Haugen
Facebook ve siyaset ilişkisinin diğer çarpıcı gerçeği de şu: Partiler, etkileşim almak için küçük/basit ve kötü reklamlara başvuruyorlar. Yani bu sadece sosyal medyanın değil aynı zamanda siyasi partilerin de kullandığı bir metot. Çünkü biliyorlar ki insanlara ulaşmak için sosyal medya pazarında yer almak şart. Bunca nefret söylemi içerisinde en ilginci de şu olsa gerek: Kendinden nefret etmek... Evet; Haugen'in sızdırdığı belgelerden görüyoruz ki Facebook'un yaptığı araştırmalar göre genç kızların %13'ü, Instagram'ın intihar düşüncelerini daha da kötüleştirdiğini söylerken; %17'si, Instagram'ın yeme bozukluklarını daha da kötüleştirdiğini düşünüyor. Bu basit gerçeği ele alalım. Kendi vücudundan nefret eden ya da süper bedenlere imrenen genç kızlar bu kusurlarını gidermek için ya estetik yaptırıyorlar ya da güzellik malzemelerine milyonlarca lira harcıyorlar. Peki aracı unsur nedir? Instagram ve sevgili Okan Bayülgen'in de bahsettiği influencerlar... "Bayülgen haklı mıdır?" bilemem ama Instagram'ın en çok kullandığı ve Facebook'un en çok para kazandığı model bu. Pazarın canlı kalması!.. Sonuç mu? Daha çok makyaj, daha çok estetik ve daha zengin Facebook! Mahkeme süreci yakında başlayacak. Neler olacağını göreceğiz? Ne yazık ki başında da bahsettiğim gibi bizim için önemli olan kısmı Amerikan mahkemeleri değil sosyal hayatımızın ta kendisi! İçeriği izlemek isterseniz link aşağıda...
Bu yazıyı kargala!
