Elon Musk aylar süren belirsizliğin sonunda Twitter'ı satın alarak sosyal medya dünyasında yeni bir dönem başlattı. Başta Facebook olmak üzere eski nesil sosyal medya araçlarının kullanıcı kitlesinin azaldığını görüyoruz. TikTok bu anlamda yükselen trend. Ancak yine de Musk sonrası Twitter için her ihtimal mevcut. Tabii özellikle paralı mavi tik hesaplar açıklaması sonrası, uygulamamanın geleceği şüpheli hale geldi. Parayı verenin düdüğü çalacağı modelde Musk istediğini alamayabilir. Çünkü şimdiden tepkiler yükseliyor. Twitter alternatifi uygulamalar da... Çünkü kullanıcı topluluğu sosyal ağlar için para ödemek istemiyor. Hele ki başarılı hesapların bizzat ödüllendirildiği sosyal modeller bile varken...

İşte bu yazıda Web2.0 dünyasının yavaş yavaş yerini Web3.0 uygulamalarına bıraktığı sosyal medya uygulamalarına bakacağız. Özellikle de Twitter alternatifi olanlara... Kimileri henüz ülkemizde pek kullanılmasa da zamanla Türk kullanıcıların da bu platfomlara aşina olacakları kesin.

Mastodon

Mastodon, 2016 yılında başlatılan ücretsiz ve açık kaynaklı bir sosyal platformdur. Musk'ın Twitter'ı devralınmasının ardından belki de en fazla ilgi çeken sosyal ağ. Çünkü Twitter benzeri deneyim sunuyor. Keşfet sayfası ilk bakışta Twitter ana sayfasının yeniden tasarlanmış bir versiyonu adeta. Bu bağlamda özgünlüğü tartışmalı olsa da kolayca adapte olmak açısından akıllıca.

Mastodon'un çekici yönlerinden biri, ademi merkeziyetçi olmasıdır. Bu nedenle tek bir varlık tarafından kontrol edilemez. Kullanıcılar tarafından yönetilen birden çok sunucudan oluşur. Klasik anlamda merkeziyetsizliğin yükseldiği bir dönemdeyiz. Verilerimizin tek bir merkezde toplanmasının toplumsal etkilerini herkes görüyor. Kişisel bilgilerimiz durmaksızın satılıyor. İşte bu, kaydolmanın biraz daha zor olduğu anlamına gediği bir model. Örneğin Mastadon'da başlamak için belirli bir sunucu seçmeniz gerekir ve hatta kendi sunucunuzu oluşturabilirsiniz.

Konular, topluluklar, moderatörlük ve finansman açısından çok daha özeldir. Başlangıç itibari ile elbette çok daha küçük. Bu da ilgilendiğiniz konularda daha az içerik anlamına gelir. Açıkçası Twitter'ın ilk yılları gibi platform. Ancak sloganı ilgi çekici: Güvenli, eğlenceli ve zorbaların olmadığı bir yer... Siyasi, dini, cinsel ya da ideolojik...

Mastodon'un karşılaştığı zorluklardan biri sunucu kurulumudur. Biraz farklı bir model. Merkezi olmadığı için, kapasiteye ulaşıldığında kullanıcılar ayrı sunuculara geçer. Tek bir büyük sunucunun aksine... Kullanıcılar farklı sunucularda birbirini takip edebilir, ancak başka sunuculara kişi eklemek isteyen kullanıcıların, sunucularında barındırılan web sitesine kullanıcı adını girmeleri gerekir. Diğer kullanıcıların profillerindeki "takip et" düğmesi yalnızca aynı sunucunun üyesiyseniz çalışır.

Mastodon sunucuları 250.000 kişiye kadar barındırabilir, ardından yeni bir sunucu açılır. Twitter, büyük bir sunucusunda milyonları barındırabilir. Tabii bu, Twitter'ın sunucu sorunlarına karşı bağışık olduğu anlamına gelmiyor. Zira pandeminin zirvesinde Twitter, Tweet atma ve binlerce takipçi kaybeden hesaplarla ilgili sorunlar yaşadı. Yani devasa sunucular da çok güvenli değil.

Counter Social

Troll yok. Bot yok. Taciz yok. Eklenti yok. Fake haber yok. Aslında Twitter alternatifi olmanın çok daha ötesinde bir iddiası var. Çok daha temiz bir sosyal ağ sunmak... Düşünsenize; gerçekten sadece sizin istediğiniz kadarını ya da istediğiniz kadarına ulaştığınız bir akış. Tamamen güvenli bir ortam. CounterSocial, topluluğuna dört "benzersiz koruma" sunmayı hedefliyor.

• Deepfake algılama: İçeriklerdeki deepfake uygulamalarını tespit ve engelleme (ki son dönemde ne kadar önemli olduğu ortada)
• Botsentinel entegrasyonu: Botları algılamaya yöneliktir.
• Kimlik ihlali uyarıları: Hesap sahiplerinin hesaplarının saldırıya uğrayıp uğramadığını ve kötüye kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeleri için kullanışlı bir yol.
• Factlayer entegrasyonu: Bir haber bağlantısının ne kadar güvenilir olduğunu göstermek için renk kodlu bağlantılar. Aslında bence en dikkat çekici yanı da bu.

Hesapların gönderi başına 500 karakter sınırı vardır, medya yüklenebilir, anketler yapılabilir ve metni gizlemek için uyarılar kullanılabilir. Süresi dolan ve "patlayan" gönderiler gibi ilginç özelliklere sahip profesyonel hesaplar da mevcuttur. Yani CS'nin mavi tik ayrıcalıkları da bu. Yani özellikle global haberleri ve güncel olayları takip ediyorsanız, Twitter alternatifleri listenizde üst sıralarda yer almalıdır.

BlueSky

Henüz halka açık olmasa da BlueSky, muhtemelen Twitter ile en benzeşen uygulama (500 kelime sınırı hariç) olacak. Sonuçta Twitter'ın kurucusu Jack Dorsey tarafından yaratıldı. BlueSky adını alan kar amacı gütmeyen bir girişim ve aslında Twitter tarafından finanse edildi. Ne var ki Twitter ya da Elon Musk'a bağımlı değil. Kar amacı olmadığı için kendi işe alım senaryolarına sahip ve tamamen kamusal bir hizmet! (En azıdan öyle ifade ediliyor.)

Platform, yalnızca hesap sahibinin verilerine ve algoritmalarına erişebileceği, merkezi olmayan, açık kaynaklı bir yapı. BlueSky organizasyonunun da CEO'su yoktur. Yani Mastodon gibi merkezi olmayan bir platformdur. BlueSky'ın sahibi hiç kimse değildir ve kimse tarafından devir alınamaz. Çünkü BlueSky'yı kimse satamaz.

Hesaplar taşınabilir olacak, yani platform kullanıcıları yayınladıkları içeriğe sahip olacak ve farklı sosyal platformlarda gönderiler yerleştirebilecekler. BlueSky ekibi, platformun bu "hesap taşınabilirliği" özelliğini hangi sosyal platformların paylaşacağını henüz söylemedi. Ama aslında BlueSky bir dijital kimlik sunuyor. Bu yönüyle diğerlerinden biraz farklı. En nihayetinde arkasında Jack Dorsey gibi bir ismin olması onu fazlasıyla öne çıkartıyor. Henüz test aşamasında olsa da "geldiğinde" taşları oynatacağı kesin.

Phaver

Yıldızlar sahaya en son çıkar. Phaver da bu sahanın yıldızı. En azından şimdilik... Rakiplerinden ayrıldığı kısım Web3.0 popülaritesi. Özellikle kripto camiasındayeri ayrı. Çünkü gelecekte hepimizin Wb3.0 kimliğini taşıyacak olan Lens Protocol üzerindeki en heyecan verici proje. Detaylı incelediğimiz bu yazıda Phaver hakkında bilgi edinebilirsiniz. O yüzden fazla uzatmadan şunu söylemek gerek. Phaver yakın geleceğin en çok konuşacağımız uygulamalarından olacak. Merkeziyetsizliği Web3.0'dan tasarımı Web2.0'dan alan bu uygulama uzun süredir Discord topluluklarında büyüyor.

Discord demişken... Çoktan kendi sosyal ağını kurdu. Ancak Twitter'dan çok, iletişim platformu gibi çalıştığı için esas rakipleri çok başka. Çoğundan da önde! Birkaç yıl sonra whatsapptan yolla ifadesi demode kalacak!