Parnassus, Vatikan Sarayı'ndaki Stanza della Segnatura'nın iç duvarlarının her birine, Raphael'in yaptığı dört freskten sadece biridir. Bu, Raphael'in MS 1510 ile 1511 yılları arasında Papa II. Julius için üzerinde çalıştığı, Disputa'dan sonra ve Atina Okulu'ndan önce boyanan ikinci duvarıydı. Aynı zamanda her duvar, Rönesans dönemindeki dört bilgi dalını temsil eder. Daha önce yazdığım Atina Okulu Freski'nde kimler Var?, Atina Okulu Freski'ndeki Gizli Detaylar ve Disputa Freski Neyi Anlatıyor? yazılarımı bağlantılardan okuyabilirsiniz.

Raphael Odalarının her birinin kendi konusu vardır. Üstelik herbiri bir kompozisyon olarak boyanmıştır. Stanza della Segnatura insan bilgisinin dört direğine; teolojiye, felsefeye, adalete ve şiire adanmıştır. Parnassus freskinin konusu Şiir'dir. Raphael başlığı ile Yunanistan'ın merkezindeki efsanevi bir dağ olan ''Parnassus Dağı''na atıfta bulunmuştur. Ressamın, freski için Parnassus Dağı'nı özellikle seçmesinin elbette bir nedeni var. Çünkü Delphi onun yamaçlarında bulunuyordu. Delphi, müzik, şiir ve diğer güzel sanatlara hükmeden Tanrı Apollon'un kutsal tapınağının yeridir.

Freskte kimler var?

Özellikle resimdeki odak noktasına dikkat edin. Merkezi figür, klasik Yunan ve Roma dini ve mitolojisinin tanrılarından biri olan Apollon'u temsil ediyor. Apollon, Dokuz İlham perisi ve diğer ünlü şairlerle çevrili bir defne ağacının altında oturuyor. Üstelik elinde klasik bir lir yerine çağdaş bir lira da braccio bulunuyor. Lira da braccio, antik çağda yoktu. Rönesans döneminin karakteristiğidir. Parnassus ile ilgili en ilginç gerçeklerden biri, Apollon'un, Antik Yunan'da kullanılan lir enstrümanını çalmıyor olmasıdır. Bunun yerine Raphael, onu lira da braccio adlı çağdaş ama benzer bir enstrüman çalarken tasvir etmiştir. Bunu yapmasındaki neden enstrümanın İtalyan şair-müzisyenler tarafından lirik ve anlatı şiiri için sıklıkla kullanılıyor olmasıdır.

Apollon'un çevresinde 9 ilham perisi, 9 ünlü antik şair ve 9 ünlü çağdaş şair resmedilmiştir. Apollon, epik şiirin ilham perisi Calliope ile birlikte şairlere ilham kaynağı oluyor. İlyada ve Odysseia adlı en ünlü iki klasik şiirin yazarı Homeros, Apollon'un solunda duruyor. Raphael tarafından mavi bir kaftan içinde tasvir edilmiştir.
Bu, Raphael'in resmindeki diğer şairler arasında Homeros detayına dikkat çekmesidir. Sırasıyla solunda ve sağında Dante ve Virgil tarafından kuşatılmıştır. Homer, potansiyel "ideal ailesinin" huzurunda şarkı söylüyor. Sağında, genç bir adam dikkatle Homeros'u dinliyor, notlar alıyor ve belki de sözlü şiirlerini yazılı metne çeviriyor. Raphael Homeros için Laocoön ve Oğulları heykelinden Laocoön'ün yüzünü kullandı. Üstelik burada özellikle körlüğü ifade etti.

İlham perileri, şairler ve pencere

Resimdeki tek kadın, MÖ 7. ve 6. yüzyıllarda yaşamış, Yunanistan'ın Midilli Adası'ndan klasik bir Yunan şairi olan Sappho'dur. Üzerinde adının yazılı olduğu bir parşömen tuttuğu için pozitif olarak teşhis edebiliriz. Raphael onu Apollon'u çevreleyen 9 ilham perisi ile karıştırmayacak kadar net bir şekilde resmetmiştir. Ancak Platon, Sapphoo'dan 10. ilham perisi diye söz eder.

Şiirin ilham perisi Apollon, yaylı sazını çalarken onu çevreleyen dokuz ilham perisi: Epik şiir için Calliope, tarih için Clio, lirik şiir için Euterpe, aşk şiiri için Erato, trajedi için Melpomene, ilahiler için Polyhymnia, dans için Terpsichore, komedi için Thalia ve astronomi için Urania bulunur. Parnassus freskinde şairler, klasik öncesi antik çağdan Raphael'in zamanının modernliğine kadar çeşitlilik gösterir. Homer, Alcaeus, Sappho, Anacreon, Virgil, Horace ve Ovid'den Dante, Boccaccio, Aristo ve Petrarch'a kadar uzanır.

Parnassus freskinin altındaki pencere de dikkat çekici bir görünüme sahip. Resme baktığımızda buda neyin nesi diyoruz. Üstelik resimde Parnassus Dağı'nın tamamını gerçekten göremiyoruz. Bunun nedeni, bazı dağların Stanza della Segnatura'daki bir pencere tarafından engellenmesidir. Dikkat çekici olan, bu pencerenin Roma'nın 7 geleneksel tepesinden biri olan “Mons Vaticanus”a ve Vatikan Şehri'nin adını aldığı tepeye bakmasıdır. Bu şekilde, bu pencere açılırsa, Apollon tam anlamıyla Vatikan Tepesi'nin tepesinde oturuyormuş gibi görünür!

Son söz

Hangi alanda olursa olsun her sanatçının kendi ilham bulma yolları vardır. Mesela Leonardo da Vinci, erkeklerin yüzlerini resmetmek için sık sık Milano'daki hapishaneleri didik didik ederdi. Üstelik Michelangelo bunu bir adım daha ileri götürdü. Anatomik çalışmalar yapmak için Floransa'daki Santo Spirito manastırının hastanesinden ölü bedenler aldı. Diğer ünlü sanat eserlerine bakmak, Raphael'in kendi eserlerine ilham bulmak için sıklıkla kullandığı bir stratejiydi.

Parnassus'u yaratırken Adem'in Yaratılışı tablosundaki bir kadının yüzünü, ilham perilerinden Euterpe ve şair Sappho'yu tasvir etmek için kullandı. Tıpkı Homeros için Laocoön ve Oğulları heykelinden Laocoön'ün yüzünü kullandığı gibi. Michelangelo'nun Adem'in Yaratılışı tablosu Parnassus ile aşağı yukarı aynı zamanlarda yapılmıştır. Apostolik Sarayı'ndaki Sistine Şapeli'nin hemen bitişiğinde yer almaktadır. Sanat tarihindeki bu dönem, genellikle klasisizmin yeniden doğuşudur. Hem Greko-Romen antik çağına hem de hümanist harekete çok fazla odaklanılmıştır.