Dante'nin İlahi Komedya adlı şiirsel anlatısını henüz okumadıysanız ya da okudum ama tam olarak anlayamadım diyorsanız; bu yazı tam size göre.

İlahi Komedya, İtalyan şair Dante Alighieri tarafından kaleme alınan bir anlatı şiiridir. Dante, ortaçağ Floransa'sında din ve siyasi meselelerle ilgilenen bir filozof ve teologdu. İlahi Komedya'yı sürgündeyken, 1308 senesinde yazmaya başladı ve 1321'de bitirdi. Orta Çağ'da şiir örnekleri yazılırken öncelik olarak Latince tercih edilmiştir. Dolayısıyla bu da onu yalnızca eğitimlilere yönelik kılmıştır. Dante Aligheri bu geleneği görmezden gelmeyi tercih etmekle kalmayıp, İlahi Komedya'yı İtalyan dilinin daha ilkel bir versiyonu olan Toskana lehçesinde yazdı. Eser bir komedi olarak kabul edilir. Çünkü klasik bağlamda çağdaş olanın aksine komedi, düzenli bir evrenin inançlarını açıklamaya çalışan bir eserdir.

İlahi Komedya, Dante'nin Tanrı'ya olan yolculuğunu anlatır. Eser, üç bölümden oluşur: Cehennem, Araf ve Cennet... Her bölüm otuz üç kantodan meydana gelir. Böyle bir ayrım, Hristiyanlığa özgü ortaçağ teolojisini yansıtır. Dante'nin İlahi Komedya'sının amacı, insanlara Tanrı'nın yasalarına uymazlarsa ve hayatlarını doğru yaşamazlarsa ruhlarının yaşayacağı dehşeti göstermektir. Bu eser Hristiyanlık üzerinde öyle bir etki yapmıştır ki, Hristiyan dünyasındaki Cehennem tasvirinde İncil'den daha çok etkisi olmuştur.

Roman boyunca sayılarla bağlantılı çok fazla sembolizm görmek mümkündür. Mesela ''Üç'' sayısı en yaygın ve en önemli olanlarından biridir. İlahi Komedya'nın ilk bölümü olan Cehennem'de üç canavar, üç başlı bir köpek olan Cerberus ve üç yüzlü bir Şeytan ile karşılaşıyoruz. Dante Aligheri'nin üç sayısını seçmesinin nedeni, Hristiyanlıktaki öneminden kaynaklanmaktadır: Kutsal Ruh, Baba Tanrı ve İsa -üç tanrı- vardır. İlahi Komedya için önemli olan bir diğer sayı da ''yedi''dir. Araf'ta yedi ölümcül günah ve yedi teras bulunur. Son olarak ''dokuz'' sayısı Cehennem'in dokuz dairesi ve Cennet'teki dokuz küreyi ifade eder. İlahi Komedya okuyucuyu Cehennemin dokuz dairesinden, Araf'ın yedi terasından ve Cennet'in dokuz küresinden geçirir. Yolculuğun her bir bölümü, günahlarından kurtulmaya çalışırken acı çeken ya da sadece öbür dünyada hayatta kalan ölü ruhlarla doludur. Aynı zamanda birçok tarihi figür, mistik ve mitolojik yaratıklar da esere eşlik eder.

Dante'nin Cehennem'i

İlahi komedya ilk bölümüne Cehennem'le başlar. Dante'nin Cehennem'i, onun Tanrı'ya yaklaşmak amacıyla şair Virgil'in rehberliğinde, Cehennem'deki hayali yolculuğunun hikayesidir. Romalı şair Virgil'in, Dante'yi kaybolduğu karanlık ormandan kurtarmak için geldiği zaman eserin girişidir. Aynı zamanda hikaye oldukça semboliktir. Gelgelelim karanlık ormanlar Dante'nin ruhsal durumunu temsil eder.

Dante, şiirin üç bölümünün de ana karakteridir. Yolculuğu, Cennet ve Cehennem dünyasında birçok düşmanını ve geçmişin tarihsel figürlerini gördüğü otobiyografik bir tasvirdir. O, ruhsal olarak kaybolmuştur ve “Doğru Yol” olarak adlandırılan Tanrı'ya doğru giden yolu bulmak için rehberliğe ihtiyacı vardır. Cehennem katlarından geçtiğinde, genellikle günahkarlara acıyan ve merhamet eden biri olarak tasvir edilir.

Ormanda, yakınlarda bir dağ görür ve tırmanmaya çalışır. Ancak yolu bir aslan, bir leopar ve bir kurt tarafından kapatılmıştır. Başlıca eseri Aeneis olan, Antik Roma şairi Virgil'in ruhu, bu engeli aşmasına yardım etmek ve onu Cehennem ve Araf'dan Cennete götürmek için gelir. Virgil -Vergilius- cesur ve zeki bir ruhtur ve bilgeliği temsil eder. Cehennem'deki yolculuklarında birçok canavar ve korkunç yaratıklarla karşılaşırlar. Ancak Vergilius her birine karşı onu korur. Dante'ye karşı adildir. Üstelik onu güçlü ve cesur olmaya teşvik eder.

Virgil, Beatrice tarafından Dante'ye yardım için gönderilmiştir. Beatrice karakteri, Dante'nin çocukken tanıştığı ve aşık olduğu Beatrice adlı gerçek bir kadından ilham aldı. Ne yazık ki, henüz 25 yaşındayken öldü. Hatta Dante, Beatrice'e güzelliğini ve sevgisini öven birçok güzel şiir de yazdı.

Dante ve Virgil, Cehennem'in girişine yaklaşırlar ve bir grup ruh görürler. Cehenneme gitmek için Acheron nehrini geçmeleri gerekiyordur. Charon, ruhları nehirden geçiren yaşlı bir adamdır. İlk önce Dante'yi taşımakta tereddüt eder. Çünkü Dante teknik olarak hala hayattadır. Ancak Virgil Charon'u ikna eder. Çünkü Dante'nin yolculuğu Tanrı tarafından denetleniyordur.

Cehennemin daireleri

Birinci daire:

İlk daire günahkarlardan değil, vaftiz edilmemiş insanlardan oluşur. Demek ki vaftiz henüz yayılmamışken, Mesih'ten önce yaşadılar ya da hiç vaftiz olmadılar. Dante ve Virgil, Cehennem'e girdiklerinde ilk daire kapısında bir yazı görürler.

3. Kanto: ''İçeri girenler, dışarıda bırakın her umudu.''

ilahi komedya- Dante

Burada Dante ve Virgil, Homeros, Sokrates, Cicero ve hatta Jül Sezar gibi birçok Yunan ve Romalı filozof, şair ve sanatçıyla tanışır.

İkinci daire:

Burası karanlık ve çığlık sesleriyle doludur. Bu yüzden Cehennem'in daha geleneksel bir görünümüne sahiptir. İkinci daire, yaşamları boyunca şehvetli olan insanları içerir. Buradaki ruhlar, üzerlerinden esen kuvvetli rüzgarlar onları ileri geri fırlatarak cezalandırılırlar. Aynı zamanda bu rüzgarlar, şehvetten suçlu insanların huzursuzluğunu ve kararsızlığını sembolize eder. Dante ve Virgil burada, Kleopatra ve Truvalı Helen gibi Yunan ve Roma mitoloji tarihinin birçok insanını görürler.

Üçüncü daire:

Cehennemin üçüncü dairesinde Dante ve Virgil, günahı oburluk olan ruhlarla karşılaşır. Bu ruhlar durmaksızın üzerlerine yağan buzlu, çamurlu yağmurla cezalandırılırlar. Üstelik ayakta durmalarına izin verilmez. Bu Cehennem çemberinde bulunan insanlar zayıf iradeye sahip olanlardır. Dünyevi zevklere, yiyecek ve içeceklere karşı koyamazlar. Dante burada Floransa'dan siyasi rakibi olan Ciacco'nun ruhu ile tanışır.

Dördüncü daire:

Dante'nin Cehennemi'nin dördüncü dairesi, aynı zamanda zenginlik tanrısı olarak kabul edilen, Roma yeraltı tanrısı Pluto tarafından korunmaktadır. Burada açgözlüler bulunmaktadırlar. Açgözlü günahkarlar ikiye ayrılır: Malını biriktirenler ve çok harcayanlar. Cezaları ise bir dağa para ve mülk şehvetlerini simgeleyen kayalar itmektir. Orada Dante, hayatları boyunca açgözlü olan din adamları, papalar ve kardinaller gibi aşina olduğu birçok insanı tanır.

Beşinci daire:

Bu cehennem dairesinde Dante ve Virgil, öfkeli insanlarla karşılaşır. Öfkeli ve sabırsız olduklarından suçlu bulunanlar, Styx nehrine daldırılır. Üstelik burada birbirleriyle savaşmak zorunda bırakılırlar. Nehrin suyunda boğuşurlar ve boğulurlar. Su siyah, zehirli bir sıvıdan oluşur ve orada acı çekmeye bırakılırlar. Bir kayıkçı Dante ve Virgil'in bu nehri geçmelerine yardım eder.

Altıncı daire:

Cehennem'in altıncı dairesi, sapkınlar içindir. Ancak burada sapkınlar olarak Hristiyan inançlarına aykırı görüşleri olan insanlar ima edilmiştir. Orada, onları diri diri yakan mezarlarda yatarlar. Dante burada, siyasi bir lider ve Tanrı'ya inanmayan çağdaşı Farinata degli Uberti ile konuşuyor. Ayrıca Epikür, Kutsal Roma İmparatoru II. Frederick ve Papa II. Anastasius'yi de görüyor.

Yedinci daire:

Burası şiddetin yeridir. Dante'nin Cehennem'inin yedinci çemberi üç halkaya bölünmüştür. Bu dairede, kuş gövdeli ve kadın kafalı mitolojik yaratıkların yaşadığı bir orman görürler. Hatta Dante korku ve acı içinde çığlık atan bir ağaçtan bir dal koparır. Halbuki ağaç, imparatora karşı komplo kurmakla suçlandığı için yaşamına son veren Pier della Vigna'nın ruhudur. Böylelikle İntihar eden tüm ruhların yedinci çemberde tutulduğunu ve ağaç olduklarını anlıyoruz. Orada, yaprakları mitolojik yaratıklar tarafından yenir, bu da ağaçlara çok acı verir.

Sekizinci daire:

Bu daire, yuvarlak bir kuyunun etrafına yerleştirilmiş, aralarında köprüler bulunan on hendeğe bölünmüştür. Her hendekte günahı dolandırıcılık olan insanlar vardır: Avcılar, baştan çıkarıcılar, büyücüler, sahte peygamberler, yozlaşmış politikacılar, ikiyüzlüler, hırsızlar, simyacılar, sahtekarlar ve yalan yere yemin edenler... Dante ve Virgil, onları dokuzuncu cehenneme giden yol olan kuyuya taşıyan dev Antaios'tan yardım alırlar.

Dokuzuncu daire:

Burası hainlerin yeridir. Daire bir gölden oluşur -Cocytus-. Buradaki günahkarlar buza batırılır. Üstelik sadece kafaları dışarı çıkar. Dante ve Virgil gölde ilerlerken, Lucifer'i görürler. Lucifer, Cehennem'in prensidir. Hatta üç ağzı vardır ve her birinde bir günahkar tutar: Yehuda, Brütüs ve Cassius. Oysa Cehennem'den çıkmak için Dante ve Virgil, Lucifer'in vücuduna tırmanmak zorundadır. Sürünerek çıkmayı başarırlar ve kendilerini bir sürü parlak yıldız gördükleri Araf Dağı'nda bulurlar. Böylece Dante'nin Cehennem bölümü sona erer.

Dante Araf'ta

İlahi Komedya ikinci bölümüne Araf'ta başlar. İlk önce Dante ve Virgil kendilerini yeni bir günün şafağında bulurlar. Kıyıda dururlar ve bir teknenin geldiğini görürler. Aynı zamanda teknede, Dante ile birlikte Araf Dağı'na tırmanacak olan, bir meleğin günahlarından arınıp Cennet'e gitmek için getirdiği ruhlar vardır. Dante hiç zaman kaybetmek istemez. Ancak geceyi, gece seyahat edemeyen diğer ruhlarla geçirmek zorunda kalır. Dante uykuya dalar ve uyandığında Virgil ona, St. Lucia'nın ona yardım ettiğini ve onu doğrudan Araf'ın kapılarına taşıdığını söyler. Lakin Araf'ta, geçmeleri gereken yedi teras vardır. İçeri girmeden önce bir melek Dante'nin alnına yedi ''P'' koyar. Çünkü yedi ölümcül günahı temsil ederler. Melek, bir günahın terası her aşıldığında, bir “P”nin kaldırılacağını söyler.

Araf'ın terasları

İlk teras Gurur'a aittir. Orada, Dante ve Virgil, tövbekarların gururlarından kurtulmak için alçakgönüllülük dağına ağır yükler taşıdığını görürler. İkinci teras kıskançlara adanmıştır. Orada kıskanç tövbekarların göz kapakları, demir telle dikilerek tedavi edilir. Üçüncü teras gazap ile ilgilidir. Burada tövbe edenlere, gözlerine giren ve onları kör eden siyah dumanla muamele edilir. Dördüncü teras tembellere aittir. Durmadan, dinlenmeden koşarak cezalandırılırlar. Beşinci terasta açgözlü ruhları cezalandırırlar. Cezalılar ayaklarından ve kollarından bağlı, yüzleri yere dönüktür. Üstelik günahlarından kurtulmak için fakirlik ve cömertlik sözleri haykırmalıdırlar. Altıncı teras oburlara adanmıştır. Burada tövbe edenler aşırı açlık ve susuzluk yaşayarak ruhlarını temizlerler. Yedinci ve son teras, tövbe edenlerin alevler içinde yürüdüğü ve iffet sözleri haykırdığı Şehvet'tir.

Gün batımında son terasın çıkışına ulaşırlar. Böylelikle Dante'nin son “P”si melek tarafından kaldırılır. Ancak devam etmek için Araf ve Cennet'i ayıran bir alev duvarından geçmesi gerekir. Dante çok korkar fakat bu engeli aştığında Beatrice'i görecektir. Gelgelelim alevlerin arasından geçerken uykuya dalar. Ertesi sabah, Cennet'deki yolculuğuna başlamak için hazır olarak uyanır. Lethe nehrinin kıyılarına yaklaşırlar ve aniden Virgil kaybolur. Bundan sonra yolculuğuna Virgil yerine Beatrice ile devam edecektir.

Beatrice, Dante'nin Araf'daki rehberi olarak tasvir edilmiştir. Çok bilgili ancak biraz katıdır. Dante'nin yolculuğunun ruhunu kurtaracağına inanmaktadır. Beatrice, ilahi bilginin, bilgeliğin ve adil yargının kişileşmesidir. Dante, Beatrice'e tüm günahlarını itiraf eder. Ancak sonrasında uyuyakalır. Dante uykusundayken Matilda adında bir kadın onları Lethe nehrinde yıkar. Uyandığında, Beatrice ona bir şartla devam edebileceğini söyler: Dünyaya döndüğünde Cennet'de gördüğü her şeyi yazmak zorundadır. Daha sonra Matilda, Dante'yi Eunoe nehrine batırır ve bu da onu Beatrice ile birlikte Cennete yükselmeye hazır hale getirir. İlahi Komedya Araf bölümüyle burada son bulur.

Cennet'in küreleri

Cennet dokuz küreden oluşur. İlk küre Ay'a aittir. Beatrice ilk olarak Dante'ye evrenin yapısını açıklar. Ay'ın, yeminlerini bozan ruhların evi olduğunu söyler. Bu yüzden bu kişilerin sözlerine güvenilmez. İkinci küre Merkür'dür. Orada, Dante ve Beatrice, Antik Roma tarihini anlatan Justinianus ile tanışır. Aynı zamanda bu küre güneşe çok yakındır. Şan ve şöhret için iyi işler yapanları temsil eder. Üçüncü küre Venüs'tür. Orada, Dante Anjou'lu Charles Martel ile karşılaşır. Hatta birlikte toplumsal çeşitliliğin önemi ve farklı geçmişlere sahip insanları dahil ederek işlevini geliştirmesi hakkında konuşurlar. Dördüncü küre, Güneş'in küresi. Orada, St. Thomas, diğer on bir ruhla birlikte Dante'ye aceleyle yargılamamanın ve sağduyulu olmanın önemini açıklar. Beşinci göksel küre Mars'tır. İnançları ve Tanrıları için ölen savaşçıların yeridir. Orada Dante, Floransalıların asil geçmişini ve Dante'nin Floransa ve vatandaşlarına yaptığı yolculukta edindiği tüm bilgileri iletme görevini üstlenen Cacciaguida ile tanışır.

Altıncı küre Jüpiter'e aittir. Burası adil davranan kralların yeridir. Dev bir kartal Dante'ye ilahi adaletten ve Konstantin ve Trajan gibi geçmişin hükümdarlarından bahseder. Cennetin yedinci seviyesi Satürn'ün küresi. Ölçülü yaşayan ve tüm yaşamları boyunca dua edenlere adanmıştır. Dante burada altın bir merdivenden inip çıkan insanlara tanık olur. Aynı zamanda burada kendisine din adamlarının yolsuzluğu ve kader hakkında ders veren St. Peter Damian ile tanışır. Birlikte kilise enstitüsünün ahlaki çöküşünü tartışırlar. Sekizinci seviyeye Sabit Yıldızlar denir. Burada Dante ve Beatrice, Meryem Ana'yı, Adem, Yahya, Petrus ve James gibi diğer İncil karakterlerini bulur. Dante'ye Cennet ve Aden'in karmaşıklığını açıklarlar.

Son söz son küre ve...

Dokuzuncu ve son küre, Premium Mobil... En üst küredir. Özellikle Tanrı tarafından kontrol edilir. Meleklerin yaşadığı yerdir. Beatrice, Dante'ye evrenin yaratılışının ve meleklerin yaşamlarının hikayesini anlatır. Aynı zamanda yavaş yavaş cennetin kubbesi olan Empyrean'a yükselirler. Oraya vardıklarında, Dante ışıkla kaplanır ve bu onun Tanrı'yı ve Kutsal Üçlü Birlik'i görmesini sağlar. Yolculuğu sona erdikten sonra enkarnasyonun gizemini tamamen anlayan Dante, Tanrı'nın sevgisinin sonsuz olduğunu fark eder. Başka bir deyişle Dante Tanrı tarafından kutsanmıştır ve artık dünyanın bütün resmini tam olarak kavramaktadır. Kısacası İlahi komedya, dünya edebiyatının en önemli eserlerinden biri, Dante'nin ilahi yolculuğunun kutsal metnidir.

Peki ya başka nedir? Bu hikaye hepimize bir yerlerden tanıdık gelmiyor mu? Hiçbir ön bilgi vermeden noktalıyorum. Bir sonraki yazımda soru işaretlerimizin cevaplarını vereceğim.