Nükleer enerji santralleri elektrik üretimindeki verim ve diğer enerji kaynaklarına göre daha çevre dostu olması yönüyle oldukça önemli bir yere sahip. 2022’nin Mayıs ayından itibaren 32 ülkede 441 adet nükleer reaktör aktif hâldedir. 17 ülkede ise 53 adet nükleer santralin inşaası devam ediyor. Bu alanda ABD 92 aktif nükleer santralle lider konumda. ABD’de 2 nükleer santral ise inşaa hâlinde. Bu santraller ABD’nin enerji ihtiyacının %20’sini karşılamakta. Dünyadaki nükleer santraller dünya geneli enerjiyi karşılama oranı ise %10’dur. 

Nükleer enerji gibi ileri teknoloji, tecrübe ve bilgi birikimi gerektiren bir alanda gelişmiş ülkeler kendilerini kanıtlamış durumdadır. Ülkemiz ise bu alanda ne yazık ki gelişmiş devletler başta olmak üzere diğer ülkelerin gerisinde kalmıştır. 1970 yılından itibaren çeşitli girişimlerde bulunulmasına rağmen istenilen sonuca ulaşılamamıştır. 2004 yılında ise üç plan dahilinde tasarlanan bir projeyle bu konu tekrar gündeme gelmiştir.

2015 yılına geldiğimizde Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin yapımına başlandı. Aradan sekiz yıl geçti ve inşaası tamamlanmak üzere. Bu yazımızda sizlere Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nden bahsedeceğiz. 

Tarihler

Türkiye 1970 yılında nükleer santral için fizibilite ve konum araştırmasına başladı. Burada santralin yapılacağı arazinin çeşitli kriterlere sahip olma koşulları vardı. Deprem bölgesinde olmaması, seyrek nüfuzlu bölgede olması, taşkınların 6 metreyi geçmemesi ve bunun gibi birçok kriter mevcuttur. Araştırmalar sonucunda Akkuyu sahasının uygun olduğu ortaya kondu. Saha altı yıl sonra 1976’da ise yer lisansı aldı. 1988’e kadar santral için üç kez ihale yaptık ancak anlaşma sağlayamadık. 2004’te ise Bakanlık reaktörün kurulacağını belirtti. 2007’de ise konuyla alakalı kanun kabul edildi. 2010’da ise Ruslar’la anlaşma sağladık. 2012 yılında ise TAEK, Kalininskaya santrali referans kabul etti. 14 Nisan 2015’te ise temel atıldı. Birkaç yıl sonra 2018’de 1. ünitenin, 2020’de 2. ünitenin, 2021’de 3. ünitenin, 2022’de ise 4. ünitenin temelleri atıldı.

Santralin özellikleri

Akkuyu NGS’si Mersin İli’nin Gülnar İlçesi’nin Yanışlı Köyü’nde yer alıyor. Santraller önceki yazılarda da belirttiğimiz gibi reaktörlerden oluşmakta. Ve santraller farklı türlerde reaktörlerden oluşabiliyor. Akkuyu NGS’si basınçlı su reaktör tipini içeriyor. Bu reaktör PWR diye de geçmekte. Burada kısaca tanımını yapacak olursak: Çekirdeğin yüksek basınçlı su ile soğutulduğu reaktör tipi. Elektrik santralinin üniteleri VVER-1200 tipi reaktördür ve çok yaygın kullanım alanına sahiptir. Ünitelerin her biri plana göre 1200 MW’dir. Bu da santralin 4x1200=4800 MW’lik kapasiteye sahip olduğu anlama geliyor.

Santraller, ünitelerden üniteler de reaktör ve yardımcı elemanlardan oluşur. Üniteler basınçlı su reaktörünün yanı sıra dört adet elemandan oluşuyor. Bunlar PGV-1000MKR yatay buhar jeneratörü, GTsNA-1391 reaktör soğutucu pompa ünitesi, basınçlandırıcı ve buhar türbin tesisidir. Buhar türbin tesisi, ECCS hidrolik akümülatörlü dolaşım devresi ile alternatif akım jeneratöründen oluşur. Ayrıca üniteler çelik astarlı ön gerdirmeli betonarme ve döküm betonarme olmak üzere iki koruma kabuğuna sahiptir.

Anlaşmalar ve ihaleler

Akkuyu NGS’sinin yapımı biraz sancılı oldu desek yanılmayız. İhalesi için çeşitli şirketler ve ülkelerle anlaşmaya çalıştık. Tam anlaştık derken birden her şey başladığımız yere döndü. Tüm anlaşmalar ve uğraşlar sonucunda Rusya ile orta yolda anlaştık.

Ancak yetkililerin bu anlaşmanın ayrıntılarıyla ilgili halka verdiği bilgiler ile Rus yetkililerin verdiği bilgiler birbiriyle uyumlu değil. Türk yetkililer kimi zaman hak sahipliği konusunda bizim %50’den fazla bir paya sahip olduğumuzu belirttiler. Ancak Rus yetkililer buna zıt bilgiler veriyorlar. Bu konuda detaylara girmek istediğimizde birçok farklı kaynaktan birbirinden farklı verilerle karşılaşıyoruz. O yüzden anlaşmalar ve ihalelerle ilgili bölümlere girmeyi pek tercih etmiyoruz.

Son olarak 27 Nisan 2023'te tesise yakut çubukları getirildi. Bu da tesisin nükleer nitelik kazandığını göstermektedir.