Koronavirüs sonrası evden ofise geçen şirketler, Elon Musk, sosyal medyadaki büyük dönüşüm, dara düşen Netflix'in yapılanması, kripto paraların çöküşü, yapay zekanın yükselişi... 2022 yılı her zamanki gibi teknoloji severlere fazlasıyla hikaye çıkardı. Bu yazıda 2022 yılında öne çıkan gelişmelere bakacağız.
Elon Musk Twitter'ı satın aldı
Çalkantılı bir sürecin sonunda aldığı Twitter'da işler şimdilik yolunda gitmiyor. Musk'ın görevde olduğu kısa süre boyunca CEO dahil üst düzey yöneticiler görevden alındı. Hatta içerik ve yazılım ekibindekiler de dahil olmak üzere çalışanların neredeyse yarısı işten çıkarıldı. Eski ABD başkanı Donald Trump ve Kanye West'in, yasağı tekrar kalktı. (Gerçi Kanye tekrar yasağa kaldı.) Musk ayrıca mavi doğrulama onay işareti için ücret ödemek (8$) gibi tartışmalı değişiklikler de getirdi. Yani 2022 yılında Musk, Twitter'a geldi ama pek huzur getirmedi.
Facebook ve büyük düşüşü
Şubat 2022'de yayınlanan 2021 4. çeyrek kazanç raporunda Facebook, günlük aktif kullanıcı sayısının tarihinde ilk kez düştüğünü gördü. Ayrıca metaverse işinden 10 milyar dolar zarar açıkladı. Raporun ardından hisselerinin %26,4 oranında düştü. Piyasa değeri yaklaşık 240 milyar $ eridi. Bir günde... Metaverse yatırımı şimdiye kadar büyük bir kayıp yaşıyor. 2021'in başından Ekim 2022'ye kadar gerçek dolar getirisi olmadan toplam 15 milyar $ battı.
Tabii bu büyük düşüşe yıl boyunca yaşanan olumsuzluklar da sebep oldu. Apple'ın Facebook reklam izleyicilerini engellemek için yaptığı değişiklikler, TikTok'a akın eden kullanıcılar, Frances Haugen gibi ifşacılar da Facebook'un ipini çeken sorunlar.
Aslında sadece Facebook değil. Neredeyse tüm büyük teknoloji şirketleri, -Amazon, Microsoft, Google ve Apple- hala çok büyük olmalarına rağmen kar düşüşleri bildiriyor. Bu teknoloji dünyasının genel sorunu.
"Büyük teknoloji şirketleri yıllardır gerçekten yeni, çok karlı bir fikir bulamadılar. Yeni işlere yıllarca yatırım yapılmasına rağmen, Google ve Meta hala çoğunlukla reklam satışlarına güveniyor. Sektörü alt üst etmesinden 15 yıl sonra iPhone, hâlâ Apple'ın kârını artırıyor.”
New York Times
Şarj girişi savaşını AB kazandı
AB, 2024'ten itibaren neredeyse tüm aygıtları bir USB-C bağlantısı kullanmaya zorlayan ve Lightning konektörlü Apple'ı da içeren bir düzenleme değişikliği yaptı. Zaten bu konuda anlamsızca ısrarcı olan Apple için büyük bir değişim. Kullanıcıların kutu içeriği konusunda pinti olan Apple tarafında, USB-C'ye sahip olması beklenen ilk iPhone, bu seneki iPhone 15. bekleyip göreceğiz. ABD ayrıca USB-C'nin varsayılan olduğu ortak bir şarj yasası üzerinde kafa yoruyor. Ancak bunun yakın zamanda gerçekleşmesi beklenmiyor. Tüm dünyada ve tüm cihazlarda gerçekten tek bir şarj girişi... Gerçekten evrensel!.. Üstelik kablo çöplüğüne dönen ekosistem açısından son derece faydalı.
Ofise dönüş
2022 yılında pandeminin kontrol altına alınmasıyla birlikte şirketler çalışanlarından işbaşı yapmalarını istedi. Google, Nisan'da; Apple Eylül'de çalışanlarını çağırdı. Microsoft da evden çalışan verimliliği konusunda endişeli. Musk ise son derece kesin: "Uzaktan çalışma artık kabul edilemez." Kasım ayında tüm çalışanlar işe döndü. İşte film burada koptu. Sektördeki çalışanların %64'ü ofise tam zamanlı olarak dönmektense işlerini bırakmayı tercih edeceklerini söyledi. Birçoğu da yaptı!
Rusya-Ukrayna savaşı ve Anonymus
Hacker grubu Anonymous, Rusya'ya karşı siber savaş ilan etti. Çok sayıda Rus hükümeti ve medya web sitesi ve veri tabanında her türlü korsan hırsızlığı yarattı.
Ukrayna, Rus sitelerinin küresel internetten bağlantısının kesilmesi çağrısında bulundu. Bu çağrıya Twitter, Meta, YouTube ve TikTok gibi teknoloji devleri cevap verdi. Rus devlet medyasını ve hükümet hesaplarını engelledi. Rusya da, Facebook, Instagram ve Twitter'ı kısmen yasakladı. Ancak YouTube'u tamamen yasakladı.
Netflix değişiklikleri
Evde film izleme keyfini insanlara yaşatan Netflix özellikle pandemi döneminde harika günler geçirdi. Ancak bu şenlik kısa sürdü. Çünkü tekellik sona erdi. Disney, HBO, Amazon gibi devler ve diğer akış hizmetleri (Türkiye'de Exxen, GAIN, BluTV) de işin içine girince dengeler değişti. Netflix 10 yıl sonra ilk kez abone sayısında kayıp yaşadı. Temmuz ayında tam 1 milyon üye... Neyse ki sonbaharda işler tersine döndü ve 2 milyon abone geldi. Şirket; ABD, İngiltere, Fransa, Almanya ve diğer bazı pazarlarda reklam destekli planını Kasım 2022'de kullanıma sundu. Mart ayının başlarında özellikle Güney Amerika taraflarında bir hane dışından hesap kullanan profillere ek bir ücret ekledi.
Ölen robotlar
Honda'nın sevimli Asimo'su, 22 yıllık eğlendirici bir kariyerin ardından Mart ayında emekli oldu. İnsanlara tehdit oluşturmayan robotları temsil eden Asimo için Honda'nın yayınladığı belgesel aşağıda.
Windows 95 ile başlayan hikaye, 27 yıl sonra Haziran ayında resmen sona erdi. İnsanların severken nefret ettiği Internet Explorer artık sadece bir anı.
Sunduğu hizmetleri kapatmak konusunda son derece eli açık olan Google, Eylül ayında duyurdu: Henüz Mart 2019'da ortaya çıkan dev hizmet Stadia, Ocak 2023'te sona eriyor.
TikTok'un yükselişi
Amerikalı sosyal medya devleri Facebook ve Twitter bu yılı zor geçirdi. Çinli rakipleri TikTok ise yükselmeye devam ediyor. Bu yılın en büyük yükselişi onlara ait. Firma bu yıl gelirlerinin ikiye katlayarak 10 milyar $'a çıkardı.
2022'nin ilk çeyreğinde, kullanıcılar tikTok'da ayda ortalama 23,6 saat platformda geçirdiler. Uzun videolar ile içerik sunan YouTube'da bu süre ayda 23,2 saat. Video sürelerini baz alırsak gerçekten büyük bir fark. Ayda 19,4 saatle Facebook'u ve ayda 5,4 saatle Twitter'ı geride bıraktılar.
Üstelik aylık aktif kullanıcı sayısı bakımından 755 milyon ile Instagram'ın 1,3 milyar ve Facebook'un 2 milyarın ardından üçüncü büyük sosyal platform haline geldi. Ayrıca, Z kuşağının favorisi net bir şekilde TikTok. Yani arkadan gelen koca bir ordu var bu sayıları değiştirmek için. Zira özellikle Facebook, kullanıcı kitlesi açısından yaşlı bir popülasyona sahip.
Büyüdükçe ABD ile ipler gerildi. Zira Çin ile olan bağları ve ülkenin TikTok'u işbirliği yapmaya ve gerekirse verileri teslim etmeye zorlamasına izin verecek yasalar Amerikalıları ürküttü. Yıl boyunca iki taraf arasındaki durumu araştıran medya raporlarına göre, Çin'deki bazı çalışanların TikTok kullanıcı verilerine sınırsız erişime sahip! Yine bu raporlara göre TikTok'un dezenformasyonu yaymak konusunda Twitter ve Facebook'tan çok önde. Yani sayılar sadece lehine işlemiyor.
Neil Young, Spotify'a Karşı
Buralarda pek duymadık. Ama Amerika'da müzik ile teknoloji çarpıştı. Hem de son derece şiddetli!.. Amerikalı müzisyen Neil Young, Ocak ayında podcast sunucusu Joe Rogan'ın platformdaki varlığını protesto etti. Zira podcast sunucusu Rogan tartışmalı konuklarla COVID-19 dezenformasyonunu yayıyordu. Young, Spotify'a bir ültimatom verdi: "Rogan veya Young'a sahip olabilirler. İkiside değil."
Bunun üstüne Spotify, şarkılarını platformdan çıkardı. Rogan kısa süre sonra özür diledi ve daha fazla ana akım uzmanı getireceğini söyledi.
Tüm bunların ortasında, Apple Music durumdan yararlandı ve Young'ın kataloğunu Apple Music hizmetinde tweetledi ve bir başlıkla birlikte: "Neil Young'ın evi."
Kripto kışı
Geçen yılın 3. çeyreğinde Bitcoin yaklaşık 68.000 $ idi. Şu sıralarda 17.000 $ civarında cirit atıyor. Kripto varlıklar her zaman volatil idi. Ancak bu yılki bir dizi sorun, bir zamanlar finansın geleceği olarak görülen kripto varlıklar için artık şüphe yaratıyor. Önümüzdeki 1-2 yıl, kripto varlıklar ve onları kontrol altına almak isteyen devletler arasında ciddi bir mücadeleye sahne olacak. Regülasyonların kapıda olduğu bu dönem, kripto varlıklar için ciddi bir sınav.
İşte tam bu kritik süreçte ortaya çıkan LUNA faciası ile karşılaştı kripto dünyası. Daha evvel yaşanan irili ufaklı hack ve dolandırıcılık olaylarının aksine adeta hançer soktu yatırımcılara. Bir günde 60 $ seviyesinden öyle bir düşüş yaşadı ki intihar sebebi oldu. Yarattığı tahribat ile hala toparlanamıyor kriptocular.
Daha yakın bir tarihte, Kasım ayında, kripto para birimi başka bir büyük skandalla karşı karşıya kaldı: Dünyanın en büyük ikinci kripto borsası FTX çöktü. Borsa fonlarının daha riskli varlıklara yatırıldığına dair haberler üzerine kullanıcılar kaçmaya başlayınca iki gecede her şey alt üst oldu. Tetikleyici faktörlerden biri, haberlerin ardından başka bir kripto borsası Binance'in yaklaşık 580 milyon dolar değerinde FTX'in FTT tokenlerini satma kararıydı. Kısa süre sonra FTX, bir likidite krizine girerken müşterilere sağlayacak parası kalmadığını fark etti.
Sektörün 2021 zirvesinden bu yana kripto yatırımcıları, yaklaşık 2 trilyon dolar kaybetti.
"Eğer gerçekten finansın geleceği buysa, oldukça kasvetli görünüyor. Kripto paranın şeffaflık getirmesi gerekiyordu. Blockchain üzerindeki işlemlerin tümü izlenebilir. Merkezi kurumlara - bankalara - ihtiyacımız yoktu. Çünkü gerçeğin tek kaynağı olarak hizmet edecek dijital defterlerimiz vardı. O anlatı gitti.”
CNBC
The Merge
Bitcoin'den sonra en büyük kripto para birimi olan Ethereum, kanıt sistemini değiştirdi. Çalışma kanıtından hisse kanıtı modeline geçen Ethereum'da regülasyonlar ve merkezi borsaların tutumu hala merak konusu. Ancak bu geçiş ile GPU'lara olan talep azaldı. Çünkü madenciler ETH'yi terk etti. Böylece azalan GPU fiyatlarındaki düşüş oyunculara yaradı.
Büyük satın almalar
Temmuz ayında Sony, Bungie firmasını satın aldı. Sony'nin rakibi Microsoft ve Xbox konsoluna Halo'yu, Bungie yapmıştı. Adeta Xbox demek Halo demek iken; Sony'nin bu hamlesi ile dengeler şaştı. Halo, 2001'de piyasaya sürülen orijinal Xbox'a özeldi ve Microsoft'un oyun pazarına girmesi için inanılmaz derecede önemliydi.
Ocak ayının başlarında Microsoft, en büyüğü Call of Duty olmak üzere birçok dev franchise sahibi olan mega oyun şirketi Activision Blizzard'ı satın alacağını duyurdu. Sony, bunun rekabete aykırı olacağını söyleyerek protesto etti. Şimdilik beklemede olan anlaşma yakında gerçekleşirse; Microsoft, oyun stüdyosu rekabetinin net öne geçeni olacak.
Yapay zekanın yükselişi
AI'nın, belirgin bir şekilde insan olan resim ve görsel sanatlar yaratma illeriyle uğraşma yeteneği, Midjourney adlı bir AI programının manşetlere çıktığı bu yıla kadar sınırlıydı. Ancak yazılım tarafından üretilen bir görüntü, Colorado Eyalet Fuarı'nda birincilik kazandı. Tabii bu durum sanatçılar tarafında büyük tartışmaya sebep oldu. Bu arada Haziran ayında, DALL-E 2 adlı başka bir program da Cosmopolitan dergisi için AI tarafından yapılan ilk kapağı hazırladı.
Ekim ayında, ABD'deki bir müzik ticaret grubu, müzik oluşturmak için telif hakkıyla korunan müzik konusunda eğitilen AI araçlarının bir ihlal vakası olduğunu ve müzisyenlerin geçim kaynaklarını da tehdit ettiğini savundu. Yılların emeği ve yeteneğini dijitalleştiren bu teknoloji bu yıl sadece ön gösterim yaptı. Bu yıl çok daha sanatsal tartışmalar yaşayacağız.
Yıldızlar sahneye en son çıkar
Gelelim yılın en trend olayına. ChatGPT... Yılın son günlerinde OpenAI tarafından geliştirilen bir sohbet robotu yapay zeka teknolojisi Chat GPT ile tanıştık. İnanılmaz bir derinliğe sahip olan bu teknoloji ile insan ve robot sohbet etmeye başladı. İşin ilginç tarafı verdiği anlamlı cevaplar ile birçok insan için tavsiye aracı oldu. ChatGPT'den aldığı yanıtları gerçek hayatta uygulayan insanlar şunu gösterdi: İnsanlık robotları dinleyebilir.
Bence bu senenin en büyük olayı ChatGPT. Zira bu yapay sohbet son derece özgün ve anlamlı. Çünkü gerçek insan düşünme biçimini taklit eder. İnsanların doğal dili nasıl kullandıklarını kopyalayarak, daha anlamlı cevaplar veriyor. Hatta zorlarsanız şiir bile yazabiliyor. Yani çok sıkışırsanız sevgilinize tamamen özgün bir şiir yazdırabilirsiniz. Bunun yanında akademik makaleler de ChatGPT için sorun değil. (Kim bilir; belki bu yazıyı o yazmıştır.)
İşin ilginç yanı tamamen özelleştirilebilir bu robot sadece sanat dünyasında değil yazılım dünyasında da çığır açıcı. Kod yazabildiği gibi bir yazılan koddaki hataları da ayıklayabiliyor. Yani sadece sanatçılar değil, yazılımcılar da tehlikede!
Türkçe dahil birçok dili bilen ve kolayca öğrenebilen ChatGPT, bu yıl içinde yeni güncelleme alacak. Gözüken o ki önümüzdeki 2-3 yılın yıldızı yapay zeka olacak.
Yani genel anlamda 2022 yılı teknoloji açısından çok heyecan verici olmaktan çok kaotik idi. Peki sizce yılın en önemli teknolojik olayı hangisi idi. Yorumlarınızı bekliyoruz.
